کلرین یا برمین؟

  کلرین و برمین چه ویژگی دارند که وجود آنها را در سیستم گندزدایی الزامی می‌کند؟ در استخرهای عمومی، چرا حتما باید از یکی از این دو ماده به عنوان گندزدا استفاده شود؟ مزایا و معایب کلرین و برمین کدامند؟ کدامیک بر دیگری برتری دارد؟ برای ضدعفونی جکوزی کلرین بهتر است یا برمین؟ 

در مقاله ” انواع روش‌های تصفیه شیمایی آب استخر” با روش‌های مرسوم تصفیه شیمیایی آب استخر آشنا شدیم. دانستیم که وجود سیستم ضدعفونی کننده بر پایه کلر یا برم به عنوان سیستم اصلی الزامی است. این سیستم‌ها، به علت باقی گذاشتن کلرین یا برمین فعال در کاسه استخر، آلودگی‌ها و میکروارگانیسم‌هایی که بواسطه حضور شناگران یا عوامل محیطی به آب استخر اضافه شده، از بین می‌برد. به بیان دیگر، کلرین یا برمین فعال موجود در کاسه استخر، آلودگی‌هایی را که در پایین دست سیستم ضدعفونی کننده (بواسطه حضور افراد یا عوامل محیطی) به آب اضافه شده‌اند، از بین می‌برد و مانع از انتقال این عوامل بیماری‌زا به سایر شناگران، می‌شود. به همین دلیل است که وجود یکی از این دو ضدعفونی‌کننده، در آب استخر بویژه استخرهای عمومی الزامی است.
هر دو سیستم ضدعفونی کننده‌ پایه کلرین یا برمین، قابلیت گندزدایی و از بین بردن باکتری‌ها و سایر عوامل بیماری زا را دارند اما تفاوت‌هایی نیز به جهت مکانیزم عملکرد، حساسیت دمایی و واکنش با پوست وجود دارد.
حال که با دلایل الزام استفاده از کلر یا برم در آب استخر آشنا شدیم، به تشریح مکانیزم عملکرد و مزایا و معایب هر یک از این دو سیستم ضدعفونی کننده می‌پردازیم.

کلرین

کلرین، دومین عنصر خانواده هالوژن‌ها و متداول‌ترین ضدعفونی کننده آب استخر می‌باشد. نسبتا سریع در آب حل می‌شود و زمان آغاز فرآیند گندزدایی در آن نسبتا سریع است. کلرین به شکل‌های مختلفی می‌تواند به آب استخر اضافه شود که استفاده از کلر به شکل پودر یا قرص، مایع و یا گاز بخشی از این روش‌ها هستند. به محض اینکه کلر شروع به واکنش با مواد آلی و میکروارگانیسم‌ها و گندزدایی می‌کند، ترکیبی تحت عنوان کلرامین بوجود می‌آید که در واقع حاصل ترکیب کلرین با آمونیاک یا نیتروژن موجود در آب می‌باشد. این فرآورده، بوی تندی دارد و عامل اصلی قرمزی و سوزش چشم در استخر می‌باشد. به مرور زمان و با افزایش غلظت کلرامین بواسطه واکنش مداوم کلرین با مواد آلی موجود در آب، قدرت گندزدایی کلرین کاهش می‌یابد.
بنابراین از طریق شوک کلر کلرامین را -که دیگر هیچ اثر بخشی ندارد- از آب استخر خارج می‌کنند تا بتوان اثر بخشی کلر آزاد (فعال) را جهت گندزدایی آب استخر احیا نمود.

کلرین نسبت به نور خورشید بسیارحساس بوده و به راحتی توسط آن تجزیه می‌شود. بنابراین، توصیه می‌شود که کلرین بویژه برای استخرهای روباز، به همراه یک پایدارکننده مانند سیانوریک اسید استفاده شود تا قابلیت گندزدایی خود را بواسطه تابش نور خورشید، به سرعت از دست ندهد.

برومین

برومین دیگر عنصر خانواده هالوژن‌ها با قابلیت ضدعفونی آب است که می‌تواند به شکل قرص، تکه‌های جامد و یا به شکل پودری بهمراه فعال ساز به آب استخر تزریق شود.
بواسطه ماهیت دیرحل شونده برومین در آب، زمان طولانی تری نیاز هست تا برم آزاد در آب استخر تشکیل شود و بنابراین سیستم ضدعفونی کننده بر پایه برومین نسبت به کلرین، سیستمی لخت‌تر می‌باشد. بطوریکه به هر دلیل میزان برمین فعال در آب کاهش یافت، افزایش مقدار آن به شکل ضربتی و در مدت زمان کوتاه امری دشوار بوده و نیاز به تجهیزات بخصوصی دارد.
برمین، بواسطه واکنش‌های شیمایی با مواد آلی و میکروارگانیسم‌ها در آب تشکیل برومامین می‌دهد. برومامین برخلاف کلرامین، خود نیز ماهیت گندزدایی دارد. نه بوی بخصوصی دارد و نه ماده‌ای است که چشم را بسوزاند. برومامین همچنین بواسطه شوک، می‌تواند دوباره قدرت گندزدایی حداکثری را بدست بیاورد در حالیکه کلرامین پس از شوک، عملا از بین رفته و از آب استخر به شکل گاز خارج می‌شود.

کلرین یا برمین؟

افراد با پوست حساس، عموما ضدعفونی‌کننده برومین را بواسطه اثراتی مانند خارش و حساسیت های پوستی به کلرین ترجیح می‌دهند. شایان ذکر است در صورتیکه آب استخر به لحاظ شیمی آب در محدوده‌های توصیه نگهداری شود، عملا مشکلی از این حیث بوجود نخواهد آمد.
برمین همچنین در دمای بالا، بسیار پایدارتر بوده و کارایی بهتری نسب به کلرین از خود نشان می‌دهد. بطوریکه مصرف بسیار بیشتر کلرین نسبت به برمین، عملا قیمت بالاتر برمین را خنثی می‌کند. به همین دلیل است که در جکوزی‌ها، عموما از برمین به عنوان ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.
برمین نسبت به کلرین، در محدوده وسیع‌تری از PH، کارایی دارد. این قابلیت بویژه در جکوزی‌ها نمود بیشتری دارد. حالتی را در نظر بگیرید که چند نفر به طورهمزمان وارد جکوزی می‌شوند و باعث تغییر محسوس PH آب جکوزی می‌گردند. در شرایط PH  بالای 8، کلرین بسیار کند و لخت عمل می‌کند و اثر بخشی آن بیش از 50 درصد کاهش می‌یابد. این در حالی است که برمین اثربخشی خود را حتی در PH بالاتر نیز حفظ می‌نماید.

تهیه توسط تیم مهندسی پولونی